Πώς θα καταλάβω αν το παιδί μου έχει πλατυποδία; Γιατί τα παιδιά δεν πρέπει να ελέγχονται για πλατυποδία πριν την ηλικία των τεσσάρων ετών;
Ο έλεγχος των παιδιών πρέπει να ξεκινά στην ηλικία των 4-5 ετών καθώς τότε ξεκινά η δημιουργία της ποδικής καμάρας. Οι λόγοι που τα παιδιά έως την ηλικία των τεσσάρων ετών δεν έχουν ολοκληρώσει την ανάπτυξη της ποδικής καμάρας είναι:
- Τα οστά της ποδοκνημικής άρθρωσης δεν έχουν ακόμα σκληρύνει.
- Ο μύες δεν έχουν εργαστεί έντονα και γι΄αυτό παραμένουν μαλακοί, θα μπορούσαμε να πούμε αγύμναστοι. Κατά μέσο όρο ένα παιδί ξεκινά τη βάδιση του περίπου στην ηλικία των 12 μηνών, αλλά στην πραγματικότητα η έντονη κινητικότητα αρχίζει από την ηλικία των δύο ετών. Ακόμα και σε αυτή τη φάση όμως το παιδί αναλογικά έχει αρκετό χρόνο κατά τη διάρκεια της ημέρας όπου παραμένει καθιστό ή ξαπλωμένο.
- Ανάμεσα στα οστά του πέλματος και της ποδοκνημικής άρθρωσης, υπάρχει μεγάλο ποσοστό λίπους. Αυτό το λίπος παρέχει ένα στρώμα προστασίας για τα οστά και τα μαλακά μόρια της περιοχής των ποδιών.
Αν δεν υπήρχε αυτή η πρόβλεψη προστασίας, με τις συνεχείς πτώσεις που έχουν τα παιδιά και την ασταθή βάδιση, το μόνο που θα συνέβαινε θα ήταν να έχουν σπασμένα οστά, μόνιμες κακώσεις και πόνους στα πόδια.
Τα παιδιά ξεκινούν και δημιουργούν την ποδική τους καμάρα στην ηλικία των 4-5 ετών και ολοκληρώνεται στα 9-10. Συνήθως στα κορίτσια έχουμε πιο γρήγορα την ολοκλήρωση της ποδικής καμάρας. Τα αγόρια συνεχίζουν την ανάπτυξη τους αρκετά χρόνια μετά τα κορίτσια, με αποτέλεσμα και η ποδική τους καμάρα να αναπτύσσεται πιο αργά. Μέχρι την ηλικία των 4-5 ετών, οπτικά φαίνεται πως όλα τα παιδιά έχουν πλατυποδία. Τις προηγούμενες δεκαετίες ξεκίναγε νωρίτερα η διάγνωση της πλατυποδίας και είχαν γίνει πολλές λάθος διαγνώσεις ενώ πολλά παιδιά εξαναγκάστηκαν λανθασμένα σε αγωγή. Αυτά τα παιδιά τα ακολούθησε ένα επιπλέον λάθος. Τα ειδικά υποδήματα που φορούσαν ήταν σκληρά και άκαμπτα, ενώ ταυτόχρονα ήταν ενισχυμένα με ειδικούς πάτους που σε πολλές περιπτώσεις ήταν μεταλλικοί. Αυτές οι μέθοδοι έχουν πλέον χαρακτηριστεί ως αναποτελεσματικοί και πιθανόν επιβλαβής. Το πέλμα του ποδιού μας πρέπει να έχει ελαστικότητα καθώς σε κάθε βήμα αποσβένει τους κραδασμούς και δεν περνάει τις πιέσεις της βάδισης στις αρθρώσεις του σώματος. Αν ακινητοποιήσεις αυτή την ελαστικότητα μέσω άκαμπτων και μεταλλικών πελμάτων, τότε οι υπόλοιπες αρθρώσεις του σώματος θα επιβαρυνθούν άμεσα με κακώσεις και πιθανές μόνιμες βλάβες.
Στην ηλικία των 4-5 ετών πρέπει να γίνει ο πρώτος έλεγχος στα πόδια του παιδιού από παιδορθοπεδικό και όχι τον παιδίατρο που το παρακολουθεί. Αν υπάρχει κληρονομικότητα στις οικογένειες των γονιών, τότε το παιδί πρέπει να ξεκινήσει στην ηλικία των τεσσάρων ετών.
Ως γονιός αυτό που μπορώ να κάνω για ελέγξω μόνος μου αν το παιδί έχει πλατυποδία είναι το εξής:
Βάζω το παιδί να κάτσει για να είναι τα πόδια του τελείως αφόρτιστα. Κρατάμε το πέλμα του στα χέρια μας και ελαφριά σηκώνουμε και τα πέντε δάκτυλα προς τα επάνω. Βλέπουμε αν έχει σχηματιστεί καμάρα σε αυτή τη θέση. Αν ναι, τότε το παιδί είναι υπό φάση εξέλιξης της ανάπτυξης της ποδικής καμάρας (ακόμα και αν η καμάρα αυτή εξαφανίζεται όταν το παιδί είναι όρθιο και τα πόδια υπό πίεση). Μπορούμε να παρακολουθούμε το παιδί και τελικά να το ελέγξει ένας ιατρός περίπου στην ηλικία των πέντε. Αν δεν σχηματίζει καθόλου καμάρα ακόμα και στην αφόρτιστη θέση, τότε το είναι προτιμότερο να δει το παιδί ένας ιατρός στην ηλικία των τεσσάρων ετών.
Στα παιδιά με πλατυποδία πλέον η αγωγή αφορά αποκλειστικά τη χρήση ειδικών πάτων και θεραπευτικών ασκήσεων. Οι ειδικοί πάτοι κατασκευάζονται με σύγχρονες μεθόδους και υλικά. Τα υλικά πλέον που είναι πιστοποιημένα από διεθνείς οργανισμούς υγείας, είναι σταθερά στην πίεση που ασκούν στην περιοχή της καμάρας, αλλά ταυτόχρονα διατηρούν την ελαστικότητα τους και την ελαστικότητα των αρθρώσεων του πέλματος. Ο σχεδιασμός τους γίνεται μετά από ανάλυση των ατομικών δεδομένων που μετρήθηκαν με τρισδιάστατο Laser πελματογράφο. Μπορούν εύκολα να τοποθετηθούν μέσα σε αθλητικά υποδήματα, τα οποία έχουν καλύτερη ανατομική συμπεριφορά αλλά και καλύτερη αισθητική. Παλιότερες έρευνες έχουν αποδείξει πως τα παλιά ορθοπεδικά υποδήματα, λόγω της ιδιαίτερης και κακής αισθητικής που είχαν, στιγματοποιούσαν το παιδί και έδιναν αφορμή για λεκτικές παρενοχλήσεις.
Κάθε Σεπτέμβρη, πριν το παιδί αγοράσει τα νέα του υποδήματα, πρέπει να ελέγχεται και αλλάζει τους πάτους του για να μπορεί να έχει το μέγιστο της θεραπευτικής δυνατότητας των ειδικών πάτων. Τα αποτελέσματα έρχονται μετά από πολύχρονη χρήση των ειδικών πάτων. Οι ασκήσεις που μπορεί να ενσωματώσει το παιδί στην καθημερινότητα του για να βοηθήσει τη θεραπεία της πλατυποδίας είναι:
- Περπάτημα με γυμνά πόδια σε άμμο ή στο σπίτι σε ειδικά μαλακά στρώματα εκγύμνασης. Στόχος είναι να εργάζονται όλες οι μυϊκές ομάδες του πέλματος.
- Αθλητικές δραστηριότητες που γυμνάζουν τα κάτω άκρα (μπαλέτο, πολεμικές τέχνες, κολύμβηση, ενόργανη, στίβος)
- Ασκήσεις περπατήματος στις μύτες των ποδιών
Η θεραπεία της πλατυποδίας είναι πολύχρονη. Ένα παιδί με πλατυποδία ποτέ δεν θα αποκτήσει μία πολύ μεγάλη καμάρα. Στόχος είναι να βελτιώσει την ποδική του καμάρα και να προστατέψει τις αρθρώσεις του υπόλοιπου σώματος. Συνήθως ένα άτομο με πλατυποδία έχει κακή ευθυγράμμιση των αρθρώσεων του κορμού (γόνατα, ισχία, κλπ). Οι φθορές που δέχεται το σώμα είναι σημαντικά επιβαρυμένες και σταδιακά προκαλούν μόνιμα προβλήματα και πόνους. Τα άτομα που χρησιμοποιούν ειδικούς πάτους, πέρα από τη θεραπευτική παρέμβαση στην πλατυποδία, συντηρούν σε ευθύγραμμη θέση το σύνολο του κορμού τους.