Ο καρκίνος του παχέος εντέρου αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, με πάνω από 1,9 εκατομμύρια νέα περιστατικά και περισσότερους από 900.000 θανάτους ετησίως. Παραδοσιακά, η νόσος αυτή επηρέαζε κυρίως άτομα άνω των 50 ετών. Ωστόσο, πρόσφατες μελέτες δείχνουν μια ανησυχητική αύξηση των περιστατικών σε νεότερες ηλικίες, κάτω των 50 ετών, καθιστώντας τον πρώιμο καρκίνο του παχέος εντέρου (EOCRC) ένα παγκόσμιο ζήτημα.
Σύμφωνα με το κεντρικό θέμα του περιοδικού The Lancet για τον Φεβρουάριο του 2025, η επίπτωση του EOCRC αυξάνεται σε περιοχές όπως η Ευρώπη, η Ασία και η Λατινική Αμερική. Χώρες όπως η Αυστραλία, το Πουέρτο Ρίκο, η Νέα Ζηλανδία, οι ΗΠΑ και η Νότια Κορέα παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά. Εκτιμάται ότι μέχρι το 2030, το 11% των καρκίνων του παχέος εντέρου και το 23% των καρκίνων του ορθού θα διαγιγνώσκονται σε άτομα κάτω των 50 ετών.
Η γενετική προδιάθεση παίζει ρόλο, καθώς περίπου ένας στους έξι ασθενείς με EOCRC φέρει μετάλλαξη σε γονίδιο που σχετίζεται με τον καρκίνο. Ωστόσο, η γενετική δεν μπορεί να εξηγήσει πλήρως την αύξηση των περιστατικών. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες φαίνεται να συμβάλλουν σημαντικά. Η αστικοποίηση, η υιοθέτηση δυτικού τύπου διατροφής, η καθιστική ζωή, η παχυσαρκία, το μεταβολικό σύνδρομο, η κατανάλωση αλκοόλ και η χρήση αντιβιοτικών έχουν συνδεθεί με τον αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου σε νεαρότερες ηλικίες.
Μελέτη που δημοσιεύθηκε στο The Lancet, η οποία ανέλυσε δεδομένα από 50 χώρες, έδειξε ότι την τελευταία δεκαετία, ο EOCRC αυξήθηκε σε 27 χώρες, ενώ παρέμεινε σταθερός στις υπόλοιπες 23. Οι μεγαλύτερες ετήσιες αυξήσεις παρατηρήθηκαν στη Νέα Ζηλανδία, τη Χιλή, το Πουέρτο Ρίκο και την Αγγλία. Αντίθετα, σε άτομα άνω των 50 ετών, πολλές χώρες παρουσίασαν σταθεροποίηση ή μείωση των περιστατικών, πιθανώς λόγω βελτιωμένων προγραμμάτων προσυμπτωματικού ελέγχου και αλλαγών στον τρόπο ζωής.
Η αύξηση των περιστατικών σε νεότερες ηλικίες εγείρει ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων κατευθυντήριων γραμμών για τον προσυμπτωματικό έλεγχο. Στις ΗΠΑ, από το 2018, η συνιστώμενη ηλικία έναρξης του ελέγχου μειώθηκε από τα 50 στα 45 έτη, ενώ η Αυστραλία ακολούθησε το παράδειγμά της το 2024. Παρόλο που τα πρώτα δεδομένα δείχνουν ότι ο έλεγχος σε ηλικίες 45-49 ετών είναι εξίσου αποτελεσματικός με αυτόν σε μεγαλύτερες ηλικίες, η επέκταση των κριτηρίων παραμένει αμφιλεγόμενη, κυρίως λόγω ανησυχιών για την κατανομή των πόρων υγειονομικής περίθαλψης.
Η έγκαιρη διάγνωση αποτελεί πρόκληση, καθώς οι κλινικοί γιατροί δεν είναι συνηθισμένοι να αναζητούν καρκίνο του παχέος εντέρου σε νεότερους ασθενείς. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερημένες διαγνώσεις και προχωρημένα στάδια της νόσου κατά την ανίχνευσή της. Επιπλέον, οι νεότεροι ασθενείς αντιμετωπίζουν μοναδικές προκλήσεις, όπως η διαχείριση της εργασίας, της εκπαίδευσης, των οικογενειακών υποχρεώσεων και των οικονομικών επιπτώσεων της θεραπείας. Η πιθανή υπογονιμότητα που προκαλείται από τις θεραπείες αποτελεί επίσης σημαντικό ζήτημα για αυτούς τους ασθενείς.
Η αυξανόμενη επιβάρυνση του EOCRC απαιτεί προσαρμογή των στρατηγικών πρόληψης, διάγνωσης και θεραπείας. Οι χώρες μπορεί να χρειαστεί να επανεξετάσουν τις κατευθυντήριες γραμμές για τον προσυμπτωματικό έλεγχο, λαμβάνοντας υπόψη τις νέες τάσεις. Επιπλέον, οι κλινικοί γιατροί πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι σχετικά με την πιθανότητα εμφάνισης της νόσου σε νεότερους ασθενείς και να προσαρμόζουν τη φροντίδα τους ανάλογα. Η έμφαση στην πρόληψη, μέσω της προώθησης υγιεινών τρόπων ζωής, και η ενθάρρυνση για έγκαιρο έλεγχο μπορεί να συμβάλουν στη μείωση της επίπτωσης του EOCRC στο μέλλον.