Η συμμετοχή σε διάφορες αθλητικές δραστηριότητες έχει αυξηθεί εντυπωσιακά τις τελευταίες δεκαετίες γεγονός το οποίο, έχει οδηγήσει σε αύξηση της επιδημιολογικής εμφάνισης των αθλητικών κακώσεων.
Οι αθλητικές κακώσεις της ποδοκνημικής είναι πολύ συχνές στους αθλητές, όπως και η απογοήτευση όταν οι αθλητικές δραστηριότητες εξαιτίας του τραυματισμού θα πρέπει να μειωθούν ή να σταματήσουν για ένα διάστημα, έως ότου ο τραυματισμός αποθεραπευτεί. Η επαναφορά από ένα τραυματισμό με τις υπάρχουσες θεραπευτικές προσεγγίσεις μπορεί να διαρκέσει και μήνες. Στις περιπτώσεις εκείνες που απαιτείται κάποια χειρουργική επέμβαση πάντοτε συστήνεται μια αργή και σταθερή μετεγχειρητική αποκατάσταση των αθλητών, η οποία όμως σε αρκετές περιπτώσεις δεν ακολουθείται λόγω της ανυπομονησίας των αθλητών να φτάσουν στα προ-εγχειρητικά επίπεδα. Οι επανατραυματισμοί και οι υποτροπές είναι συχνές, αφού σε αυτές τις περιπτώσεις το αρχικό τραύμα δεν έχει αποκατασταθεί πλήρως.
ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗ ή ΑΣΤΡΑΓΑΛΟΚΝΗΜΙΚΗ ΑΡΘΡΩΣΗ
Αποτελεί τη σπουδαιότερη άρθρωση διότι μέσω αυτής επιτυγχάνεται η ένωση των οστών της κνήμης με το σκελετό του άκρου πόδα. Επίσης δια μέσου αυτής μεταφέρεται το βάρος του κορμού από την κνήμη στον άκρο πόδα. Οι αρθρικές επιφάνειες της άρθρωσης αυτής είναι :
• Η περονοκνημική γλήνη
• Η τροχιλία του αστραγάλου
Αρθρικός θύλακας
Ο αρθρικός θύλακος αποτελείται από έξω προς τα έσω, από τον ινώδη θύλακο και τον αρθρικό υμένα.
Ο ινώδης θύλακος έχει σχήμα περιχειρίδος και προσφύεται κοντά στις αρθρικές επιφάνειες.
Ο αρθρικός υμένας σχηματίζει προς τα πίσω θυλακοειδείς αποφύσεις, που επικοινωνούν με τα έλυτρα των τενόντων.
Σύνδεσμοι
Την ποδοκνημική ενισχύουν οι εξής σύνδεσμοι :
1. Έσω πλάγιος ή δελτοειδής
Ο έσω πλάγιος ή δελτοειδής σύνδεσμος είναι ισχυρός, έχει τρίγωνο σχήμα και εκφύεται από το έσω σφυρό. Στη συνέχεια, ο σύνδεσμος διαχωρίζεται σε τρεις δεσμίδες, τον πρόσθιο αστραγαλοκνημικό, τον πτερνοκνημικό και τον οπίσθιο αστραγαλοκνημικό σύνδεσμο, που καταφύονται στο σκαφοειδές οστούν, στον αστράγαλο και στην πτέρνα.
2. Έξω πλάγιος
Ο έξω πλάγιος σύνδεσμος αποτελείται από τρείς ξεχωριστές δεσμίδες, από τις οποίες, οι δύο προσφύονται προς τα κάτω στον αστράγαλο και η μία στην πτέρνα. Αυτές είναι ο πρόσθιος και οπίσθιος αστραγαλοπερονιαίος και ο περονοσκαφοειδής σύνδεσμος.
3. Πρόσθιος σύνδεσμος κάτω κνημοπερονιαίας συνδέσμωσης
Ο πρόσθιος σύνδεσμος της κάτω κνημοπερονιαίας συνδέσμωσης προσφύεται στην πρόσθια επιφάνεια του κάτω άκρου της κνήμης και της περόνης, ενισχύοντας από εμπρός την συνδέσμωση.
4. Οπίσθιος σύνδεσμος κάτω κνημοπερονιαίας συνδέσμωσης
Ο οπίσθιος σύνδεσμος της κάτω κνημοπερονιαίας συνδέσμωσης προσφύεται στην οπίσθια επιφάνεια του κάτω άκρου της κνήμης και της περόνης, ενισχύοντας από πίσω την συνδέσμωση.
ΚΑΚΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΥΠΕΡΧΡΗΣΙΑ
ΤΕΝΟΝΤΙΤΙΔΑ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ
Ο αχίλλειος τένοντας είναι ο μεγαλύτερος και ισχυρότερος τένοντας στο ανθρώπινο σώμα. Η τενοντίτιδα είναι εξαιρετικά συνήθης σε δρομείς που αύξησαν απότομα την ένταση ή την διάρκεια της προπόνησης τους, καθώς επίσης και σε δρομείς μεγάλων αποστάσεων ιδίως όταν κινούνται σε ανώμαλο έδαφος.
Ο τραυματισμός οφείλεται σε υπερχρησία και εντοπίζεται στην κατάφυση του, και πιο συγκεκριμένα στην πτέρνα ή δύο εκατοστά (2cm) ως έξι εκατοστά (6cm) υψηλότερα, όπου η αιμάτωση του τένοντα είναι πτωχή. Προδιαθετικός παράγων θεωρείται η μειωμένη ελαστικότητα του γαστροκνημίου.
Κλινική εικόνα
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο στην περιοχή, που επιτείνεται κατά τη παθητική έκταση ή την ενεργητική κάμψη της ποδοκνημικής, ιδίως υπό αντίσταση. Επίσης παρατηρείται διάχυτο οίδημα κατά μήκος του τένοντα καθώς και ένα αίσθημα σκληρότητας.
Αντιμετώπιση
Στην οξεία φάση (1η -2 η ημέρα) οι στόχοι μας είναι :
Συνιστάται περιορισμός της δραστηριότητας, κρυοθεραπεία, ανάρροπη θέση, ελαστική περίδεση και απλές ενεργητικές ασκήσεις των δακτύλων.
Η αποκατάσταση στον αγωνιστικό χώρο περιλαμβάνει :
Κριτήρια προόδου για την επόμενη φάση αποτελούν το πλήρες εύρος τροχιάς, ο ελάχιστος πόνος κατά τη συμπίεση της περιοχής και η δυνατότητα σταθεροποίησης σε μονοποδική στήριξη με κλειστά μάτια για 30΄΄.
Στην Β΄ υποξεία φάση (15η -30η ημέρα) στόχο αποτελεί η ανάκτηση της ελαστικότητας, της αντοχής, της δύναμης και της συναρμογής.
Η αποκατάσταση στον αγωνιστικό χώρο περιλαμβάνει :
Κριτήρια επανένταξης στο κανονικό πρόγραμμα άθλησης αποτελούν το πλήρες εύρος τροχιάς και η εκτέλεση εκρηκτικών δραστηριοτήτων του αθλήματος χωρίς ενοχλήσεις.
ΤΕΝΟΝΤΙΤΙΔΑ ΠΕΡΟΝΙΑΙΩΝ ΜΥΩΝ
Οι τενόντιες κακώσεις των περονιαίων συχνά παραβλέπονται, διότι σπάνια αποτελούν μεμονωμένη κάκωση και συνήθως συναντώνται σε συνδυασμό με μέτριες και σοβαρές συνδεσμικές κακώσεις της ποδοκνημικής. Οι κακώσεις αυτές μπορεί να εμφανίζουν είτε άμεση (οξεία) είτε χρόνια εκδήλωση των συμπτωμάτων τους και οφείλονται σε επαναλαμβανόμενες κινήσεις πρηνισμού αλλά και υπερβολικού υπτιασμού της ποδοκνημικής άρθρωσης ιδίως όταν ο αθλητής επανέρχεται σε αθλητική δραστηριότητα, μετά από μία περίοδο αποχής.
Κλινική Εικόνα
Τα συμπτώματα συνίστανται σε ευαισθησία και πόνο που επιτείνονται με τις περιστροφές της ποδοκνημικής ή το περπάτημα. Συχνά παρατηρείται οίδημα κατά μήκος των τενόντων. Ειδικότερα, ο πόνος εκλύεται κατά τον παθητικό υπτιασμό του ποδός και την έκταση της ποδοκνημικής ή τον ενεργητικό πρηνισμό του ποδός και την κάμψη της ποδοκνημικής, ιδίως υπό αντίσταση
Αντιμετώπιση
Η θεραπεία ποικίλλει ανάλογα με τον αιτιολογικό μηχανισμό της κάκωσης. Το πρόγραμμα αποκατάστασης είναι περίπου ίδιο με αυτό της τενοντίτιδας του αχίλλειου τένοντα.
Η επάνοδος σε αθλητική δραστηριότητα επιτρέπεται τρεις έως τέσσερις εβδομάδες, από την έναρξη της θεραπευτικής αγωγής Σε περίπτωση αποτυχίας της συντηρητικής θεραπείας, τότε κρίνεται απαραίτητη η χειρουργική αντιμετώπιση.
ΠΕΛΜΑΤΙΑΙΑ ΑΠΟΝΕΥΡΩΣΙΤΙΔΑ
Η πελματιαία περιτονία είναι μια πυκνή ινώδης ταινία συνδετικού ιστού που εκφύεται από την πτέρνα και καταφύεται κάτω από τις κεφαλές των πέντε μεταταρσίων. Η πελματιαία απονεύρωση είναι το κεντρικό τμήμα της πελματιαίας περιτονίας και βρίσκεται μόνιμα υπό τάση για το σχηματισμό της ποδικής καμάρας. Εάν η ταινία είναι κοντή/σφιχτή τότε έχουμε υψηλή καμάρα (κοιλοποδία) ενώ εάν έχουμε χαλαρότητα της ταινίας σχηματίζεται χαμηλή καμάρα (πλατυποδία)
Η πελματιαία απονευρωσίτιδα χαρακτηρίζεται από πόνο οφειλόμενο σε φλεγμονή της κατάφυσης της πελματιαίας περιτονίας στην έσω απόφυση του κυρτώματος της πτέρνας και αποτελεί σύνδρομο υπέρχρησης. Η πελματιαία απονευρωσίτιδα είναι συχνή σε άτομα με διάφορους επιβαρυντικούς παράγοντες που ασκούν παρατεταμένη ή αυξημένη φόρτιση στην πελματιαία απονεύρωση, όπως οι αθλητές μεγάλων αποστάσεων, τα υπέρβαρα άτομα, οι γυναίκες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης καθώς επίσης αθλήματα που περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενα άλματα
Κλινική Εικόνα
Τα συμπτώματα συνίστανται σε πόνο και ευαισθησία, που ξεκινούν από την έκφυση της πελματιαίας περιτονίας και την πτέρνα, πρωινή δυσκαμψία και χωλότητα. Ο πόνος μπορεί να είναι εντονότερος κατά τη βάδιση στις μύτες και στις πτέρνες Τα ενοχλήματα υποχωρούν με την ανάπαυση.
Αντιμετώπιση
Το πρόγραμμα αποκατάστασης της πελματιαίας απονευρωσίτιδας χωρίζεται σε τρεις φάσεις
Η χρήση εξατομικευμένων πάτων είναι η συντηρητική θεραπεία μαζί με όποια αγωγή συστήσει ο γιατρός (αντιφλεγμονώδη, παυσίπονα, διατάσεις). Το 90% των ανθρώπων που θα κάνουν συντηρητική αγωγή θα ιαθούν και δεν θα χρειαστεί να προχωρήσουν σε άλλες μεθόδους θεραπείας (κρουστικά, κορτιζόνη ή χειρουργείο) .
ΤΕΝΟΝΤΙΤΙΔΑ ΠΡΟΣΘΙΟΥ ΚΑΙ ΟΠΙΣΘΙΟΥ ΚΝΗΜΙΑΙΟΥ ΜΥΟΣ
Ο πρόσθιος κνημιαίος μυς είναι υπεύθυνος για την έκταση και τον υπτιασμό του ποδός. Οι τενόντιες κακώσεις του πρόσθιου κνημιαίου είναι συνήθως αποτέλεσμα υπέρχρησης (τρέξιμο σε ανωφέρεια και κατωφέρεια, χιονοδρομίες και αθλήματα βάδισης) και περιλαμβάνουν κυρίως ιστολογικές αλλοιώσεις. Αντίστοιχα ο οπίσθιος κνημιαίος προκαλεί κάμψη και υπτιασμό της ποδοκνημικής. Οι τενόντιες κακώσεις του οπίσθιου κνημιαίου οφείλονται σε υπέρχρηση (συχνότερα σε δρομείς, ορειβάτες, χιονοδρόμους, χορευτές και παίκτες ομαδικών αθλημάτων) λόγω επαναλαμβανόμενης κάμψης και έκτασης. Προδιαθετικός παράγων είναι ο υπερπρηνισμός του ποδός, όπως συμβαίνει στους χιονοδρόμους και σε δρομείς, που κινούνται στο επικλινές άκρο του δρόμου.
Κλινική Εικόνα
Τα συμπτώματα συνίστανται σε ευαισθησία ή πόνο κατά τη διαδρομή των τενόντων καθώς και επώδυνο περιορισμό των κινήσεων του ποδός που επιτείνονται με την άσκηση και συνοδεύονται συχνά από κριγμό. Στην περίπτωση της τενοντοπάθειας του πρόσθιου κνημιαίου, ο πόνος αναπαράγεται κατά την παθητική κάμψη ή την ενεργητική έκταση του ποδός, ιδίως υπό αντίσταση. Αντίστοιχα στην τενοντοπάθεια του οπίσθιου κνημιαίου ο πόνος αναπαράγεται κατά την παθητική έκταση και τον πρηνισμό του ποδός ή την ενεργητική κάμψη του ποδός, ιδίως υπό αντίσταση.
Αντιμετώπιση
Η θεραπεία είναι συντηρητική και συνιστάται περιορισμός της δραστηριότητας ή ανάπαυση, ψυχρά επιθέματα, ελαστική επίδεση, χορήγηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων και φυσιοθεραπεία, που περιλαμβάνει υπέρηχους και κινησιοθεραπεία. Αμέσως μετά και παράλληλα γίνεται προσπάθεια να αναγνωρισθούν οι αιτιολογικοί εμβιομηχανικοί παράγοντες που οδηγούν σε υπερφόρτωση των αντίστοιχων τενόντων και να διορθωθούν είτε μέσω τεχνικών βελτίωσης της λειτουργικής ικανότητας της άρθρωσης (δύναμη – ιδιοδεκτικότητα) είτε μέσω ορθωτικών προθέσεων. Η επάνοδος σε αθλητική δραστηριότητα επιτρέπεται τρεις έως τέσσερις εβδομάδες, από την έναρξη της θεραπευτικής αγωγής, ανάλογα με τη βαρύτητα της φλεγμονής και το είδος του αθλήματος. Εάν η τενοντίτιδα οφείλεται σε εξωτερική πίεση, συνιστάται η τροποποίηση των ιμάντων των αθλητικών υποδημάτων.
ΤΡΑΥΜΑΤΙΚΕΣ ΚΑΚΩΣΕΙΣ
ΡΗΞΗ ΑΧΙΛΛΕΙΟΥ ΤΕΝΟΝΤΑ
Οι ρήξεις του αχίλλειου τένοντα διακρίνονται σε τρεις βαθμούς. Η ρήξη πρώτου βαθμού αντιστοιχεί στην ήπια ρήξη του τένοντα, η ρήξη δευτέρου βαθμού στην μέτρια ρήξη ενώ η ρήξη τρίτου βαθμού στην ολική ρήξη του αχίλλειου τένοντα
Στον αθλητισμό η ολική ρήξη του αχίλλειου τένοντα παρατηρείται μετά την ηλικία των 25 έως 30 ετών και οφείλεται συνήθως σε βίαια σύσπαση του πλέγματος γαστροκνημίου και υποκνημιδίου κατά την απώθηση με το γόνατο σε κάμψη (όπως συμβαίνει στο τρέξιμο) ή όταν το πόδι εξαναγκάζεται σε ραχιαία κάμψη (όπως συμβαίνει κατά την απογείωση από άλματα)
Κλινική Εικόνα
Τα συμπτώματα της ολικής ρήξης του αχίλλειου τένοντα περιλαμβάνουν οξύ πόνο, ευαισθησία κατά την συμπίεση της περιοχής, αδυναμία της στάσης στα δάχτυλα καθώς και αδυναμία βάδισης. Η κλινική δοκιμασία που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της κάκωσης του αχίλλειου τένοντα είναι η δοκιμασία Thompson, η συμπίεση και η διάταση του αχίλλειου.
Τα συμπτώματα συνίστανται σε αιφνίδιο πόνο, σε πολλές περιπτώσεις όμως ο πόνος εμφανίζεται βαθμιαία και γίνεται περισσότερο αισθητός μετά το πέρας της άσκησης. Το πόδι μπορεί να εκτελέσει πελματιαία κάμψη και πολλές φορές είναι εφικτή η στήριξη στις κεφαλές του μεταταρσίου χωρίς να γίνει αισθητή κάποια ιδιαίτερη αδυναμία, παρά μόνο ελαφρά δυσφορία.
Αντιμετώπιση
Η αποκατάσταση της ολικής ρήξης του αχίλλειου τένοντα μπορεί να επιτευχθεί είτε συντηρητικά είτε χειρουργικά. Τα αποτελέσματα της χειρουργικής τενοντοπλαστικής είναι σαφώς καλύτερα συγκριτικά με τη συντηρητική προσέγγιση, καθώς συσχετίζεται με μικρότερο κίνδυνο υποτροπής και αυξημένη αντοχή του τένοντα.
ΔΙΑΣΤΡΕΜΜΑ ΤΗΣ ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗΣ ΑΡΘΡΩΣΗΣ
Καμία άλλη άρθρωση του σώματος δεν υφίσταται τόσο συχνά συνδεσμικές κακώσεις όσο η περιοχή της ποδοκνηµικής. Πρόκειται για βίαια διάταση των μαλακών μορίων (συνδέσμων, θυλάκου, σπάνια μυών) που συγκρατούν την άρθρωση. Ο μηχανισμός πρόκλησης είναι :
Το διάστρεμμα της ποδοκνημικής οφείλεται :
Η λειτουργική αστάθεια της ποδοκνημικής άρθρωσης έχει αναφερθεί ως σημαντικό εναπομένον έλλειμμα μετά από αποκατάσταση συνδεσμικής κάκωσης ποδοκνημικής και συνδέεται με υψηλή συχνότητα υποτροπών, ιστικής καταστροφής και μηχανικής αστάθειας στην άρθρωση.
Ταξινόμηση διαστρέμματος :
Κλινική Εικόνα
Τα συμπτώματα συνίστανται σε οίδημα, έντονο πόνο και περιορισμένη κινητικότητα της άρθρωσης.
Αντιμετώπιση
Ο σκοπός του προγράμματος αποκατάστασης της ποδοκνημικής είναι :
Οι ενέργειες που γίνονται μετά την εκδήλωση του τραυματισμού είναι :
Στο διάστρεμμα πρώτου και δευτέρου βαθμού η θεραπεία είναι συντηρητική, ενώ στο διάστρεμμα τρίτου βαθμού προτιμάται η χειρουργική θεραπεία η οποία 47 συνιστάται σε συρραφή των συνδεσμικών και θυλακικών στοιχείων που έχουν υποστεί ρήξη.
Το πρόγραμμα αποκατάστασης αποτελείται από τέσσερις φάσεις :
Για πολλά χρόνια ,η κατασκευή των εξατομικευμένων ορθωτικών πάτων ,γινόταν με βάση τις μετρήσεις που πραγματοποιούσαν οι ειδικοί επαγγελματίες με δισδιάστατες πλατφόρμες ,οι οποίες μετρούσαν μόνο τα φορτία που δεχόταν το πέλμα , σε στατική η δυναμική θέση.
Ωστόσο ο άκρος πόδας ,έχει μια πολυσύνθετη δομή αποτελούμενη από 28 οστά τα οποία σχηματίζουν τρεις κάμαρες (έσω επιμήκης καμάρα, έξω επιμήκης κάμαρα και εγκάρσια καμάρα) οι οποίες, είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους και η λειτουργία της μιας, επηρεάζει την άλλη. Το αποτέλεσμα είναι, ο άκρος πόδας να αποτελεί μια τρισδιάστατη θολωτή κατασκευή ,με καμάρες και αρθρώσεις και μια εξαιρετική γεωμετρία πάνω στην οποία στηρίζεται όλο το σώμα. Εδώ λοιπόν έγινε αντιληπτό, ότι δε θα μπορούσε η δισδιάστατη πλατφόρμα να δώσει μέτρηση που θα μπορούσε να απεικονίσει τις ανάγκες ενός τρισδιάστατου μοντέλου, καθώς είχαμε απουσία δυο πολύ σημαντικών στοιχείων μέτρησης α) τη μέτρηση της αρχιτεκτονικής του ποδιού β) των γωνιακών κλίσεων του ποδιού.
Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο αναπτύχθηκαν οι τρισδιάστατοι πελματογράφοι .
Έπειτα με την δημιουργία των προηγουμένης γενιάς τρισδιάστατων πελματογράφων ,όπου ακίδες ανά εκατοστό ποδιού ,ανυψώνονταν γύρω και κάτω από το πόδι είχαμε μια ακόμη πιο ουσιαστική μέτρηση δεδομένων για τις καμάρες και τα σημεία φόρτισης του ποδιού, όμως και πάλι απουσίαζε η ακρίβεια στα δεδομένα μέτρησης ,καθώς μέτρηση έχουμε μόνο σε συγκεκριμένα σημεία (κάθε ακίδα μόνο ένα σημείο) και όχι σε όλο το μήκος του πέλματος.
Έτσι λοιπόν οι επιστήμονες και οι ειδικοί της υγείας καινοτομούν με τεχνολογία τελευταίας γενιάς και σχεδιάζουν τον 3Dlaserπελματογράφο.
3DLaser πελματογράφοι: Αποτελεί την εξέλιξη όλων των προηγουμένων μεθόδων πελματογραφήματος . Με ακτίνα laser, μετράει την αρχιτεκτονική και τη μορφολογία του ποδιού με ακρίβεια χιλιοστού, σε όλο το μήκος του ποδιού και βλέπει τα σημεία μέγιστης φόρτισης. Επιπλέον μας δίνει με ακρίβεια τη γωνιακή κλίση της ποδοκνημικής άρθρωσης, τις θέσεις μέγιστης πίεσης του άκρου ποδός και την επιφάνεια στήριξης. Πλεονέκτημά τους είναι ότι η ακτίνα Laserκαταγραφεί με εξαιρετική ακρίβεια και την πιο μικρή λεπτομέρεια όλων των δεδομένων του ποδιού καθώς μετράει με συνεχή ροή (όχι ανά 1cm).